KOORDYNOWANA OPIEKA ZDROWOTNA
Zgodnie z definicją Europejskiego Biura ds. Zintegrowanej Opieki Zdrowotnej, będącego częścią Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), opieka koordynowana to „koncepcja świadczeń związanych z diagnozowaniem, leczeniem, opieką, rehabilitacją i promocją zdrowia w wymiarze nakładów, realizacji i organizacji świadczeń oraz zarządzania”. Koordynowana opieka zdrowotna prowadzi do poprawy dostępności, jakości oraz efektywności opieki, a także poziomu satysfakcji pacjenta.
Z praktycznej perspektywy, koordynowany system realizacji świadczeń można określić mianem bliskich, roboczych relacji między różnymi służbami i usługami, takimi jak szpitale, policja, opieka domowa, zdrowie publiczne, opieka społeczna i inne związane ze zdrowiem.
Kluczową cechą opieki koordynowanej jest jej różnorodność, w zależności od poziomu aktywności i stopnia integracji. Mimo że opieka koordynowana może w systemach opieki zdrowotnej przybierać różne formy, cechą wspólną jest to, że luki w integracji na jednym poziomie mogą mieć negatywny wpływ na integrację na pozostałych poziomach. Przykładem takiej współzależności jest związek między opieką medyczną świadczoną w trybie ostrym a pierwszym punktem kontaktowym dla pacjenta wchodzącego do systemu opieki: gdy POZ dobrze pełni funkcję „strażnika” oceniającego sytuację i kierującego pacjenta na dalsze szczeble systemu, z szybko stawianą diagnozą, obciążenie na poziomie opieki w trybie ostrym będzie mniejsze.
ZARYS OPIEKI KOORDYNOWANEJ DLA POLSKI
Opieka koordynowana dla Polski to połączenie wiele elementów dla systemu zintegrowanej realizacji świadczeń. Jest to zestaw elementów wynikających z analiz międzynarodowych przykładów opieki koordynowanej, literatury przedmiotu, istniejących w Polsce analiz systemu opieki zdrowotnej, a także pogłębionych debat z krajowymi interesariuszami centralnego szczebla, ekspertami, naukowcami, pacjentami i personelem medycznym.
CEL OPIEKI KOORDYNOWANEJ W POLSCE
- Wzrost satysfakcji pacjenta;
- Lepsza jakość opieki;
- Wdrożenie opieki z pacjentem w centrum uwagi;
- Wzrost efektywności profilaktyki zdrowotnej: pierwotnej (I fazy), wtórnej (II fazy) i III fazy;
- Optymalizacja procesu diagnostyczno-terapeutycznego, znajdująca wyraz w stosowaniu w diagnostyce i leczeniu chorób trafnych środków ukierunkowanych na osiągnięcie rezultatu;
- Współpraca personelu ochrony zdrowia podczas realizacji świadczeń;
- Poprawa efektywności kosztowej w zakresie diagnostyki i leczenia.
W 2013 r. Ministerstwo Zdrowia RP (MZ) i Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) zainicjowały dyskusję na temat opieki koordynowanej w reakcji na problem rozdrobnienia realizacji świadczeń oraz w celu poprawy efektywności i wydajności systemu opieki zdrowotnej. MZ i NFZ postanowiły udostępnić środki z UE na opracowanie i pilotażowe wdrożenie koordynowanego systemu realizacji świadczeń w Polsce.
Program opieki koordynowanej dla Polski opiera się na założeniu realizacji 3 modeli opieki koordynowanej, w których zasadniczą rolę będzie odgrywała podstawowa i ambulatoryjna opieka zdrowotna z elementami profilaktyki. Modele uwzględniają potrzeby pacjentów a także możliwości systemu ochrony zdrowia.
Zaprojektowanie modelu opieki koordynowanej w podstawowej opiece zdrowotnej w Polsce, a dokładniej opracowanie zapewniającego ciągłość opieki pakietu świadczeń dla wybranych świadczeniodawców, począwszy od profilaktyki i badań przesiewowych, do zarządzania przypadkami priorytetowych chorób niezakaźnych to pierwszy krok ku wdrożeniu programu opieki koordynowanej. Dodatkowo, istotne znaczenie ma wzrost efektywności i jakości usług oraz satysfakcji opinii publicznej.
OPIEKA KOORDYNOWANA
W napisanym w formie podręcznika raporcie przedstawiono najważniejsze atrybuty trzech modeli opieki koordynowanej, wraz ze strategią wdrożenia dla Polski, międzynarodowe przykłady opieki koordynowanej, koszty wybranych usług ambulatoryjnych, raporty na temat konsumpcji świadczeń, a także kosztorysy i materiały dodatkowe. Prezentowany projekt raportu ma być dla decydentów podstawą do opracowania nowych modeli opieki koordynowanej.
Raport składa się z dwóch głównych części:
- Część pierwsza: wprowadzenie zawierające podstawowe informacje i wybrane przykłady z innych krajów (więcej przykładów zamieszczono w Załączniku 1).
- Część druga: opis trzech modeli opieki koordynowanej, ze szczególnym uwzględnieniem ich zakresu, finansowania oraz monitorowania i ewaluacji.
MODEL 1
MODEL 2
MODEL 3
MODEL 1
Model 1 rozszerzonej podstawowej opieki zdrowotnej obejmuje zakres podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), wybrane świadczenia ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS) oraz rehabilitację (opcjonalnie). Ponadto, oferuje szersze kompetencje zespołowi POZ złożonemu z lekarzy rodzinnych, pielęgniarek, położnych oraz fizjoterapeutów (opcjonalnie).
Głównym celem tego modelu jest rozszerzenie i wsparcie realizacji potrzeb zdrowotnych populacji objętej opieką poprzez wysokiej jakości świadczenia i aktywne zapewnienie opieki zdrowotnej obywatelom, bez względu na ich stan zdrowia, w sposób kompleksowy łącząc działania profilaktyczne i medycynę naprawczą.
MODEL 2
Model 2 oparty jest na racjonalnej, planowej współpracy pomiędzy świadczeniodawcami w zakresie opieki zdrowotnej (personel medyczny, placówki opieki zdrowotnej), wzajemnej swobodzie przy podejmowaniu decyzji klinicznych, oraz sprawnym przekazywaniu informacji i danych w celu zwiększenia efektywności działań podejmowanych w procesach klinicznych lub organizacyjnych.
Istotnym elementem modelu są czynności mierzące i oceniające (M&E – monitoring i ewaluacja) działania podejmowane w ramach AOK. Przewiduje się, że zarówno płatnik, jak i inne organizacje (w tym sami świadczeniodawcy), będą prowadzić działania monitorujące jakość opieki zdrowotnej oraz jej efektywność kosztową, w oparciu o wskaźniki opracowane na etapie pilotażu. Bardzo istotnym elementem działań związanych z M&E będzie publiczne upowszechnianie danych, analiz i wiedzy zdobytej w ramach działań monitoringowych. Dzięki upowszechnieniu wniosków płynących z ewaluacji podkreślona zostanie nie tylko przejrzystość interwencji, ale także ich skuteczność.
MODEL 3
Model trzeci jest odpowiedzią na brak integracji między usługami opieki zdrowotnej i pomocy społecznej, ze szczególnym uwzględnieniem osób starszych.
W oparciu o informacje wynikające z Modelu 1 i 2, a także z analizy świadczeń socjalnych i zdrowotnych dla osób w podeszłym wieku, prezentowany Model 3 łączy najważniejsze elementy obu sektorów, proponując kompleksowe usługi w ramach Centrum Opieki Domowej (COD).
Model jest rozwiązaniem wynikającym z potrzeb określonych przez klienta podczas dyskusji i analiz merytorycznych, a jednocześnie wpisuje się w podpisaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia i Bank Światowy umowę dotyczącą świadczenia usług doradczych (RAS).
NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA CENTRALA
ul. Rakowiecka 26/30
02-528 Warszawa
E-mail koordynowana@nfz.gov.pl
